องค์ความรู้และภูมิปัญญา
เครื่องมือ-เครื่องใช้
บิลาหรือลูกดอกนั้นเป็นอุปกรณ์ที่ใช้คู่กับบอเลา ซึ่งทำด้วยไม่ตระกูลปาล์มชนิดหนึ่งที่เรียกว่า ไม้เทา บิลามีขนาดยาวประมาณ 30 เซนติเมตร เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1.5 – 2 มิลลิเมตร เสี้ยมปลายให้แหลม วัดจากส่วนปลายสุดเข้ามาประมาณ 3 เซนติเมตร จะต้องเหลาให้คอดกิ่วเพื่อเวลาเป่าไปถูกสัตว์จะได้หักติดอยู่ในตัวสัตว์ทันที และปลายอีกข้างหนึ่งของบิลานี้ก็เสี้ยมให้แหลมเช่นกันเพื่อใช้ไม้ด้วยไม้ระกำที่แต่งเป็นรูปกรวยติดไว้ สำหรับลูกดอกหรือบิลาที่ใช้ยิงสัตว์จะต้องชุบปลายลูกดอกนั้นด้วยยาพิษเสียก่อนเสมอ เพื่อเวลาเป่าไปถูกสัตว์จะได้ตายทันทีและยาพิษที่ใช้ชุบปลายลูกดอกหรือบิลานี้เรียกว่า “อิโป๊ะ” ซึ่งทำจากการนำยางไม้ 2 ชนิด มาเคี่ยวรวมกันจนมีลักษณะเหนียวข้นสีดำ
เครื่องมือล่าสัตว์
บอเลา หรือที่ชาวบ้านทั่วไปเรียกว่า “กระบอกตุด” เป็นเครื่องมือที่ด้วยไม้ไผ่ชนิดหนึ่งที่เรียกว่าไม้ไผ่หลอดหรือไม้ไผ่ซางบอเลาประกอบด้วย 2 ส่วน คือ บอเลาชั้นนอก กับบอเลาชั้นใน
บอเลาชั้นนอก เป็นกระบอกไม้ไผ่ที่มีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางวงในประมาณ 2.5 เซนติเมตร ที่ต่อเข้ากันจำนวน 2-3 ท่อน แล้วแต่ความยาวของไม้ที่นำมาใช้จนได้ความยาวประมาณ 2.5 เมตร การต่อไม้ไผ่ให้ยาวขึ้นนี้ก็ช่วยเพิ่มแรงส่งให้ลูกดอกไปได้ไกลยิ่งขึ้น ระหว่างข้อต่อของไม่ไผ่แต่ละท่อนนั้นจะใช้เชื่อมด้วยชันที่ทำจากยางต้นสาย หรือยางต้นหาน
บอเลาชั้นใน ทำจากไม้ไผ่ประเภทเดียวกัน แต่ใช้ขนาดเล็กกว่า ความยาวก็จะต้องเท่ากับชั้นนอก เวลาใช้ก็จะต้องเอาบอเลาชั้นในนี้สอดเข้าไปไว้ในบอเลาชั้นนอก และเมื่อสอดบอเลาเข้าไปแล้วที่บริเวณปลายสุดของข้างที่จะใช้เป่านั้นใช้ไม้ไผ่ที่ขัดเกลาสวมทับอีกทีแล้วเชื่อมให้ติดกันเพื่อให้ริมฝีปากสัมผัสกันสนิทเวลาที่เป่า
ทับ หรือ ที่อยู่อาศัย
มานิ จะสร้างทับหรือที่อยู่อาศัยด้วยเศษใบไม้มาทำเป็นหลังคาและนำเอาเศษกิ้งไม้มาทำเป็นเสานำต้นปุดมาตัดเป็นท่อนสั้นๆเพื่อทำเป็นที่นอนมานิจะสร้างบ้านอยู่แบบไม่ถาวรเนื่องจากมานิจะเคลื่อนย้ายทับหรือที่พักอาศัยไปตามห่วงโซ่อาหาร
การหลามข้าว
นำกระบอกไม้ไผ่มาตัดเป็นท่อนประมาณ 50 เซนติเมตรนำข้าวสารมาล้างน้ำทำความสะอาดแล้วนำมาห่อด้วยใบเหร็ดยัดลงไปในกระบอกไม้ไผ่ใส่น้ำให้เต็มนำใบเหร็ดที่เตรียมใว้มาปิดเป็นฝานำมาหลามไฟจนน้ำแห้งใช้เวลาประมาณ 20 นาที่ ข้าวสุกและจะหอมมาก