พัฒนาการทางสังคมที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงในกลุ่มชนเผ่าพื้นเมืองมานิ จากกลุ่มสังคมหาของป่า-ล่าสัตว์ ก่อให้เกิดพัฒนาการของกลุ่มชนเผ่ามานิกึ่งเร่ร่อนกึ่งตั้งถิ่นฐาน และกลุ่มที่ตั้งถิ่นฐานถาวร เป็นการปรับตัวต่อแรงกดดันในการพยายามต่อสู้ดิ้นรนเพื่อปากท้อง โดยปัจจัยที่เป็นตัวแปรสำคัญ ได้แก่ สภาพความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่ป่าที่ลดลงและการแปรเปลี่ยนของป่าไม้เป็นสวนยางพาราที่สำไปสู่การปฏิสัมพันธ์กับคนภายนอก

แม้ว่าจะมีการปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงทางสังคมในการดำรงชีวิตของชนเผ่าพื้นเมืองมานิ แต่สิ่งที่ยังคงเป็นเอกลักษณ์เฉพาะทางสังคมของคนเหล่านี้นั่นคือ “สถาบันครอบครัว” ครอบครัวชาวมานิมีความแตกต่างจากครอบครัวในสังคมคนไทยทั่วๆ ไป  เพราะครอบครัวมานิ คือ กลุ่มคนที่รวมตัวกันจากความรัก ความผูกพัน มีปฏิสัมพันธ์ที่เกื้อกูลต่อกัน มีลักษณะเฉพาะที่ไม่จำเป็นต้องมีความผูกพันทางสายโลหิตหรือกฎหมาย ดังนั้น 1 ชุมชนหรือที่เรียกว่า “ทับ” ของชาวมานิ จึงเป็นเสมือนหนึ่งครอบครัวขยาย (Extended Family) 

การสืบเชื้อสายหรือการผลิตสมาชิกใหม่ ไม่ได้เกิดขึ้นจากการอยู่กินแบบผัวเดียวเมียเดียว และฝ่ายชายหรือฝ่ายหญิงเป็นใหญ่/มีอำนาจตัดสินใจ แต่ขึ้นอยู่กับการสมัครใจและตกลงใจของทั้งสองฝ่าย การเปลี่ยนคู่ครองจึงขึ้นอยู่กับข้อตกลงร่วมกันระหว่างหญิงและชาย แต่ที่เป็นลักษณะเฉพาะก็คือ ถ้าฝ่ายชายตกลงอยู่กันกับฝ่ายหญิงๆ มีลูกติดมากี่คน ฝ่ายชายนั้นต้องเลี้ยงดูลูกติดของฝ่ายหญิงเสมือนลูกของตนเองเสมอ 

ภาพ ระบบความสัมพันธ์และเครือญาติของชนเผ่าพื้นเมืองมานิ