การตั้งถิ่นฐานชุมชนมานิ
ชนเผ่าพื้นเมืองมานิ ตั้งถิ่นฐานอยู่ในพื้นที่ภาคใต้ของประเทศไทย เป็นกลุ่มชาติพันธุ์ที่มีวัฒนธรรมการเคลื่อนย้ายตามแหล่งอาหารธรรมชาติที่มีอยู่ในผืนป่าดิบชื้นบริเวณเทือกเขาบรรทัด ในอดีตอาจมีการเคลื่อนย้ายไปจนถึงแนวเทือกเขาสันกาลาคีรี และประเทศมาเลเซีย แต่ปัจจุบันการเคลื่อนย้ายค่อนข้างแคบตามข้อจำกัดที่มีอยู่ในหลายๆ ประการ ทั้งด้านความมั่นคงปลอดภัยในชีวิต และการลดน้อยถอยลงของผืนป่าสมบูรณ์ที่เป็นแหล่งอาหาร ตลอดจนความพยายามของภาครัฐในการพยายามให้กลุ่มชนเผ่า
มานิหยุดเคลื่อนย้าย สนับสนุนให้มีการตั้งหลักปักฐานถาวร
ปัจจุบัน จากการสำรวจล่าสุดในปี 2567 มีชุมชนชาวมานิตั้งถิ่นฐานกระจายอยู่ในพื้นที่ 4 จังหวัดภาคใต้ ได้แก่ จังหวัดตรัง สตูล พัทลุง และสงขลา สามารถจำแนกชุมชนชาวมานิได้ 13 ชุมชนหลักๆ (ดูแผนที่ประกอบ)
- มานิ กลุ่มจัดตั้งชุมชนถาวร
ชุมชนมานิที่มีการตั้งบ้านเรือนมั่นคงถาวรโครงสร้างไม้เนื้อแข็ง จำนวน 6 กลุ่มอยู่ในพื้นี่จังหวัดตรัง 3 กลุ่ม สตูล 1 กลุ่ม และสงขลา 2 กลุ่ม มานิที่ตั้งชุมชนถาวรแล้วจะไม่มีการเคลื่อนย้ายเพื่อไปสร้างบ้านเรือนในพื้นที่อื่นๆ และส่วนใหญ่มีบัตรประจำตัวประชาชนแล้ว
บ้านเรือนมานิกลุ่มปลายคลองตง (กลุ่มปักษี) ต.ปะเหลียน อ.ปะเหลียน จ.ตรัง
บ้านเรือนของมานิกลุ่มบ้านเขานุ้ย (ศรีบริพัตร)
หย่อมบ้านหน้าน้ำตก ต.เขาพระ อ.รัตภูมิ จ.สงขลา
บ้านเรือนของกลุ่มบ้านวังนาใน-บ่าวแอ๊ด (รักษ์ละงู) ต.น้ำผุด อ.ละงู จ.สตูล
บ้านเรือนนของมานิเขาหัวสุม (ศรีสันติราษฎร์) ต.ปะเหลียน อ.ปะเหลียน จ.ตรัง
บ้านเรือนของมานิกลุ่มภูผาเพชร (รักษ์ละงู)
บ้านควนดินดำ ต.ปาล์มพัฒนา อ.มะนัง จ.สตูล
บ้านเรือนของกลุ่มบ้านวังนาใน-เฒ่าเปรียว (รักษ์ละงู)
ต.น้ำผุด อ.ละงู จ.สตูล
บ้านเรือนของมานิศรีเขาน้ำเต้า (ศรีลิพัง)
ต.ลิพัง อ.ปะเหลียน จ.ตรัง
บ้านเรือนของมานิกลุ่มบ้านทุ่งนุ้ย (ดงเชือกช้าง)
อยู่บริเวณท้ายสวนยางพาราของชาวบ้านทุ่งนุ้ย อ.ควนกาหลง จ.สตูล
บ้านเรือนมานิกลุ่มช่องฮับ-ช่องไทร (รักษ์ทุ่งหว้า)
บ้านช่องไทร ต.นาทอน อ.ทุ่งหว้า จ.สตูล
มานิ กลุ่มที่มีการเคลื่อนย้ายตามแหล่งอาหาร
กลุ่มมานินี้ไม่มีการตั้งถิ่นฐานเป็นชุมชนถาวร ยังคงไม่สร้างบ้านเรือนมั่นคงถาวร ที่พักมีลักษณะเป็นเพิงมุงด้วยใบไม้ทั้งแบบยกพื้นและไม่ยกพื้น และจะมีการเคลื่อนย้ายตามแหล่งอาหารเฉลี่ยปีละ 3-4 ครั้ง และจะมีการแยกตัวออกจากกลุ่มไปตั้งกลุ่มใหม่เป็นครั้งคราว ปัจจุบันมีอยู่ 5 กลุ่ม อยู่ในจังหวัดพัทลุง 2 กลุ่ม และสตูล 3 กลุ่ม กลุ่มนี้จะยังคงมีการเคลื่อนย้ายไปสร้างที่พักตามแหล่งอาหารที่สมบูรณ์ในเขตรอยต่อของจังหวัดตรัง สตูลและพัทลุง ในบริเวณป่าเทือกเขาบรรทัด
ที่พักอาศัยของมานิกลุ่มคีรีวง ในป่าท้ายสวนยางบ้านคีรีวง อ.ทุ่งหว้า จ.สตูล
ที่พักอาศัยของมานิกลุ่มรักษ์ป่าบอน อยู่บริเวณป่าท้ายบ้านโหล๊ะหาร ต.ทุ่งนารี อ.ป่าบอน จ.พัทลุง
ที่พักอาศัยของมานิกลุ่มรักษ์กงหรา อยู่บริเวณป่าข้างน้ำตกนกรำ ต.คลองทรายขาว อ.กงหรา จ.พัทลุง
ที่พักอาศัยของมานิกลุ่มบ้านวังนาใน-เฒ่าไข่ อยู่บริเวณคลองวังสายทอง ต.น้ำผุด อ.ละงู จ.สตูล